
ยุคที่เจ็ดของไทยเป็นยุคแห่งความผันผวนทางการเมืองและสังคมอย่างยิ่ง แม้ว่าหลักฐานทางประวัติศาสตร์จะยังไม่ชัดเจน แต่จากหลักฐานทางโบราณคดีและจารึกพบว่าการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เกิดขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น อันเนื่องมาจากการปฏิวัติศาสนานับถือพระพุทธศาสนาวัชรยาน (Vajrayana Buddhism) และการสถาปนาราชวงศ์มหาเทวี
ก่อนที่จะกล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ เราจำเป็นต้องทำความเข้าใจบริบททางสังคมและศาสนาของไทยในสมัยนั้น สิ่งที่สำคัญที่สุดคืออิทธิพลของพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท (Theravada Buddhism) ซึ่งแพร่หลายมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย
อย่างไรก็ตาม ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 7 ความนิยมในพระพุทธศาสนาวัชรยาน ซึ่งเป็นนิกายที่เน้นการปฏิบัติแบบลึกลับและมุ่งสู่การตรัสรู้โดยเร็ว เริ่มแพร่หลายเข้ามาในดินแดนไทยจากทางอินเดีย
การแพร่กระจายของพระพุทธศาสนาวัชรยานมาพร้อมกับความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างรุนแรง การสถาปนาราชวงศ์มหาเทวี ซึ่งปกครองด้วยราชินีผู้ทรงอำนาจ เป็นผลสืบเนื่องจากการสนับสนุนจากกลุ่มผู้นับถือพระพุทธศาสนาวัชรยาน
สาเหตุที่ทำให้ราชวงศ์มหาเทวีมีอำนาจเพิ่มขึ้นนั้นมาจากการใช้ความเชื่อในพระพุทธศาสนาวัชรยานเป็นเครื่องมือในการรวมอำนาจ และสร้างความภักดีของขุนนางและประชาชน
ปัจจัยที่นำไปสู่การสถาปนาราชวงศ์มหาเทวี | |
---|---|
การแพร่กระจายของพระพุทธศาสนาวัชรยาน | |
ความนิยมในความลึกลับและการตรัสรู้โดยเร็ว | |
การสนับสนุนจากกลุ่มผู้นับถือพระพุทธศาสนาวัชรยาน | |
ความไม่มั่นคงทางการเมือง |
ราชวงศ์มหาเทวีปกครองประเทศเป็นเวลานาน และนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงที่สำคัญหลายประการ อาทิเช่น:
- การสร้างวัดและเจดีย์แบบใหม่: สถาปัตยกรรมของพระพุทธศาสนาวัชรยานมีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท
- การนำเข้าศิลปะและวัฒนธรรมจากอินเดีย: การแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างไทยกับอินเดียเพิ่มขึ้น
แต่ไม่ใช่ว่าการปฏิวัติศาสนานี้จะไม่มีผลกระทบด้านลบ
ผลกระทบเชิงลบของการปฏิวัติศาสนา
- ความขัดแย้งระหว่างกลุ่มนับถือศาสนาต่าง ๆ: การเปลี่ยนแปลงทางศาสนาทำให้เกิดความไม่พอใจในหมู่ผู้ที่ยังคงนับถือพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท
- การสูญเสียเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมไทย: การนำเข้าวัฒนธรรมจากอินเดียอย่างมากอาจทำให้เอกลักษณ์ของไทยถูกกลืนหายไป
ในที่สุด ราชวงศ์มหาเทวีก็ล่มสลายลง และพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทกลับมาแพร่หลายอีกครั้ง
การปฏิวัติศาสนานับถือพระพุทธศาสนาวัชรยานและการสถาปนาราชวงศ์มหาเทวี เป็นเหตุการณ์ที่น่าสนใจในประวัติศาสตร์ไทยสมัยอยุธยาตอนต้น
แม้ว่าจะเกิดความขัดแย้งและผลกระทบเชิงลบ แต่ก็เป็นตัวอย่างของการเปลี่ยนแปลงทางศาสนาและการเมืองที่สามารถนำไปสู่ความรุ่งเรืองหรือการล่มสลายได้